umu-biri : body : le corps

kiRundi English français
ic-ūya, urw-ūya sweat la sueur
uru-hu, uru-koba, uru-sāto skin la peau
umu-shatsi / imi-shatsi hair cheveu(x)
umu-twe head la tête
uru-hānga forehead le front
aha-hānga, aga-hānga skull le crâne
umu-saya / imi-saya,
im-vuridahita
temple(s) tempe(s)
ubg-ōnko, ubwonko brain le cerveau, (la cervelle)
in-dōto, in-zozi dream le rêve
i-jīsho / amaso eye(s) / face l'œil / les yeux, le visage
im-bonero eye pupil la pupille
iki-gohe, iki-gohegohe eyebrow le sourcil
in-gohe eyelash(es) cil(s)
igi-henēhene eyelid la paupière
ugu-twi / ama-twi ear(s) oreille(s)
i-zūru nose le nez
i-tonde / ama-tonde nostril(s) narine(s)
musitashe mustache la moustache
ubg-ānwa, ubw-ānwa beard la barbe
i-tama / ama-tama cheek(s) joue(s)
umu-nwa / imi-nwa lip(s) lèvre(s)
aka-nwa mouth la bouche
ubw-aku mouth odor l'haleine
uru-rimi tongue la langue
amate saliva la salive, (la bave)
i-ryīnyo / amenyo tooth / teeth dent(s)
uru-sakanwa,
urw-asakusaku, i-gwasakusaku
chin le menton
i-zosi neck le cou
umu-hogo, uru-hogo, aga-hogo throat la gorge
igi-kiriza chest la poitrine
i-bēre / ama-bēre breast(s) sein(s)
umu-tima heart le cœur
umu-tsi / imi-tsi blood vessel(s) vaisseau(x) sanguin(s)
umu-tsi mvomezi artery l'artère
ama-raso blood le sang
i-haha lung le poumon
umu-kōndo navel le nombril
in-da belly le ventre, (l'abdomen)
umu-shīshīto stomach l'estomac
ama-ra intestines les intestins
igi-tigu liver le foie
indurwe gall la bile
i-fyigo / ama-fyigo kidney(s) rein(s)
uruhago bladder la vessie
amasōba, inkari l'urine
umu-tsi / imi-tsi nerve(s) nerf(s)
umu-tsi, umurya le tendon
umu-soso / imi-soso muscle(s) "
i-nyāma y'umubiri flesh [of the body] la chair [du corps]
i-gufa / ama-gufa bone(s) l'os / les os
uru-tirigōngo,
uruti rw'umugōngo
back, backbone le dos
uru-bavu / im-bavu rib(s) côte(s)
igi-tugu / ibi-tugu,
uru-tugu
shoulder(s) épaule(s)
uku-boko / ama-boko arm(s) le/les bras
ukw-āha (am-) armpit les aisselles
in-kokora elbow le coude
igi-kōnjo / ibi-kōnjo wrist(s) poignet(s)
igi-pfūnsi / ibi-pfūnsi fist(s) poing(s)
iki-gānza / ibi-gānza hand(s) main(s)
urushi, umunwe palm of the hand la paume de la main
uru-kumu / in-kumu thumb(s) pouce(s)
uru-toke / in-toke finger(s) doigt(s)
urw-āra fingernail, toenail l'ongle
umusarani faeces les excréments, le "caca"
mu nyo l'anus
ibibuno buttocks les fesses
i-tako / ama-tako,
iki-bero / ibi-bero
thigh(s) cuisse(s)
uku-guru / ama-guru leg(s) jambe(s)
i-vi / ama-vi knee(s) genou(x)
intege,
inyāma y'akibitsi
calf le mollet
igi-tsīntsīri / ibi-tsīntsīri heel(s) talon(s)
i-jīsho ry'ikirēnge ankle la cheville
iki-rēnge / ibi-rēnge foot / feet pied(s)
i-no / ama-no toe(s) orteil(s)



medicine - la médecine

kiRundi English français
ama-gara health la santé
ruseha abaniha l'ambulance
ibi-tāro, i-vūriro / ama-vūriro dispensary / hospital(s) l'hôpital / les hôpitaux
umu-foroma (aba-) male nurse l'infirmier
umu-foromakazi (aba-) nurse l'infirmière
umu-pfumu / aba-pfumu traditional healer(s) guérisseur(s) traditionnel(s)
umu-gānga / aba-gānga,
umu-vūzi / aba-vūzi
physician, medical doctor le médecin, "docteur"
umu-gānga w'amenyo dentist le dentiste
ubuhinga bwo
kubaga abantu
surgery la chirurgie
umu-gānga abaga abantu surgeon le chirurgien
i-faramasi pharmacy, drugstore la pharmacie
umu-ti / imi-ti medication / medicines médicament(s)
ubu-sazi
umu-sazi / aba-sazi
madness
madman / madmen
la folie
fou(s)
impumyi blind person l'aveugle
igipfāmatwi deaf person le sourd
ikiragi dumb person le muet
ikigambati giant le géant
igikuri dwarf le nain


in-dwāra - disease - la maladie

kiRundi English français
in-dwāra y'igisukari diabetes le diabète
kanseri, ikivyīmba le cancer
ikīza (ama-) plague la peste
tifusi typhoid le typhus
igi-tūntu, aga-tūntu tuberculosis la tuberculose
umusōnga pneumonia la pneumonie
umusōnga pleurisy la pleurésie
indwara yo mu mahaha bronchitis la bronchite
asima asthma l'asthme
akarānda smallpox la variole
ibihara, agasāma measles, (chicken pox) la rougeole
birariziyoze billharcia la bilharziose,
(la schistosomiase)
igisigo,
ukugumbiza, ukugumirwa
la constipation
ugucibwamwo, uguhitwa,
ugucisha epfo
diarrhea la diarrhée
intandara epilepsy l'épilepsie
imisozi elephantiasis l'éléphantiasis
umwīngo goiter le goitre
inyonko fever la fièvre
kimputo [Swahili] tick fever la fièvre à tiques
igisokoro gonorrhea la blennorragie,
la gonorrhée
imibēmbe leprosy la lèpre
marariya, inyonko malaria le paludisme
umugiga meningitis la méningite
amasambambwika mumps les oreillons
igikomere ulcer l'ulcère
igihute boil, abscess le furoncle, l'abcès
intongāngira wart la verrue
isunūnu mole le grain de beauté
ibinyoro yaws le pian